Stientje van Veldhuizen – Staatssecretaris Infrastructuur en Waterstaat bij Jinek over het Plastic Pact

Transcript uitzending Jinek – donderdag 21 feb 2019

‘We zien allemaal het probleem van de plastic soup. Het mooie is dat bedrijven zelf naar ons zijn toegekomen. Ik heb een half jaar geleden gezegd ik wil een Plastic Pact gaan maken. Iedereen ziet die enorme berg plastic in zijn vuilnisbak. We denken volgens mij allemaal dat dat toch gewoon minder moet kunnen? Ik heb gedacht ik ga kijken of ik partijen bij elkaar kan brengen. Kijken of we met elkaar verder kunnen komen dan waartoe Europa ons verplicht, want er kan volgens mij meer. Er waren heel veel bedrijven die zeiden ja wij willen ook meer, maar dat lukt niet want daar heb ik iemand anders voor nodig. Toen dacht ik: die moeten we bij elkaar brengen.

We hebben het probleem zelf gecreëerd dus we kunnen het ook zelf oplossen. Ik wil dat plastic straks in het rijtje komt van de zure regen en de ozonlaag: gewoon opgelost!

We hebben een uitnodiging uitgedaan voor het opstellen van een Plastic Pact. Het is een vrijwillige samenwerking en het mooie is dat zelfs afgelopen nacht bedrijven zichzelf nog zijn blijven aanmelden. We zitten nu al op 75+. Hoe meer hoe beter. Bedrijven die zich willen aansluiten zijn van harte welkom.’

Jinek: in 2025 gebruiken we 20% minder plastic dan in 2017. Waar zit die 20% in?

‘Dat zijn de overbodige plastics, bijvoorbeeld de koekjes die in 3 lagen zijn verpakt. Als we er nu eens mee beginnen om die 2^e of 3^e laag eraf te halen. Dat scheelt al een heleboel. Al deze bedrijven gaan hun assortiment doorlichten of er overbodig plastic in zit. Dan halen we dat eraf en gaan we echt naar minder plastic verbruik zonder dat je de functionaliteit verliest.

Als het in de berm ligt is het een probleem, maar als we het gebruiken is het een heel bijzonder materiaal. Het beschermt ons voedsel, het is heel sterk, het is licht. Maar het moet niet in de berm, niet in de verbrandingsoven. Het moet terug in de kringloop zodat we het kunnen blijven gebruiken.’

Jinek: Europese afspraken gaan niet ver genoeg?

‘In Europa hebben we afspraken gemaakt bepaalde producten te verbieden, zeker als er prima alternatieven zijn. De afspraken in Europa zijn gemaakt door landen als Nederland die flinke ambities hebben en graag verder willen gaan, maar er zijn ook landen bij die denken het kan wel een tandje minder of die nog op grotere afstand staan. Dus die Europese afspraken zijn een compromis.

En ik had meer ambitie, Nederland had meer ambitie op dit terrein.’

Jinek: worden wij dan het meest vooruitstrevend?

‘Ja, ik wil echt een koploper zijn op die circulaire economie en zo worden we eigenlijk ook wel herkend.’

Jinek: hoe hard zijn de afspraken als er geen dwang is?

‘Het is vrijwillig, maar niet vrijblijvend. Dit zijn bedrijven die zelf zeggen: wij willen verder gaan en wij committeren ons hieraan en we gaan jaarlijks laten weten hoeveel we hieraan hebben gedaan. Ik rapporteer hier ook over. Bedrijven moeten dus ook leveren anders wordt zichtbaar dat ze het niet halen. Het is een vrijwillige afspraak om verder te gaan dan de wetgeving.

De 100% recyclebaarheid van verpakking staat in de Europese wetgeving en moet in 2030 geregeld zijn. Deze bedrijven zeggen: wij realiseren dat al in 2025, 5 jaar eerder. Ik wil heel graag die winst boeken van al die partijen die zeggen wij kunnen eerder en sneller gaan in plaats van te wachten op de Europese regelgeving. Maar halen ze dat niet, die regelgeving komt toch. Dus de winst die we hiermee kunnen halen is 5 jaar versnellen met die partijen die willen.

Het is meer dan een moreel appel. Het is een uitnodiging geweest aan bedrijven die dit ook willen. Er zit heel veel dynamiek in partijen die bezig zijn met de circulaire economie. Er zijn veel bedrijven die zeggen we willen dit anders doen. Waarom? We gaan naar een wereld toe met straks 10 miljard mensen. En die mensen worden ook nog eens welvarender, gelukkig. Maar dat betekent ook dat die mensen veel meer plastic gaan gebruiken. Maar voor al die grondstoffen die ze meer gaan gebruiken hebben we 3 aardbollen nodig. Die grote bedrijven weten dat de grondstoffen schaarser worden en die willen klaar zijn voor het hergebruik van de grondstoffen want dan weten zij dat ze geen grondstoffen te kort komen. Dus er zit ook een intrinsieke prikkel bij dit soort partijen om te zeggen we moeten het op termijn anders doen, we gaan nu alvast aan de slag.’

[Haar reactie op commentaar Plastic Soup Foundation over kool en geit sparen]

‘Als het daar (in de berm etc) terecht komt heeft ze een punt en daarom moeten we het in de loop houden. Het mooie van dit pact vind ik dat het niet alleen de verpakkers zijn maar ook de bedrijven die het plastic inzamelen en weer tot een nieuwe grondstof maken. Op een werkbezoek bij een plastic producerend bedrijf zat ik ook met een grote meubelfabrikant aan tafel. Die plastic fabrikant zei ik kan echt veel meer maar dan moet ik echt gaan investeren. Dat kan ik alleen doen als ik weet dat er iemand is die dit secundaire plastic van mij koopt. En die meubelfabrikant zei ‘ik wil best dat hergebruikte plastic in mijn producten verwerken, maar dan moet ik wel weten dat er een partij is die mij dat altijd kan leveren in dezelfde kwaliteit.’ En die mensen zitten nu bij elkaar.’

[Over verdienmodel water bottelen]

‘Zo’n model moet je denk ik los zien van de plastic soup. Als al die flesjes hergebruikt worden heb je nog steeds een economisch vraagstuk en dat is of mensen in arme landen niet op een andere manier toegang moeten hebben tot drinkwater dan in plaats van flesjes. Maar voor de plastic soup is het van belang dat die flesjes niet in het milieu komen.

In Nederland doen we echt een trendbreuk, want voor het eerst zeggen we met elkaar we gaan echt naar minder plastic. 20% minder plastic dat hebben we nog niet eerder met elkaar afgesproken, dat vind ik een belangrijke mind change, een verandering in denken.’

Jinek: wordt dit doorberekend aan de consument?

‘Als je nu een afvalzak hebt, dan moet je ervoor betalen. Als al die grondstoffen weer geld waard worden dan geeft dit een stroom van waarde waarmee je weer andere dingen kunt betalen. Het mooie van plastic recyclen en van het in de loop houden is dat het product zijn waarde behoudt. En daar zetten we met het Plastic Pact ook echt op in. Niet om er bermpaaltjes van te maken, maar door te kijken of we het hoogwaardig in het proces kunnen houden zodat er nieuwe hoogwaardige producten van kunnen worden gemaakt.’

Jinek: moeten we de creatie van plastic niet oplossen?

‘Het is niet de war on plastic. Plastic is een materiaal dat we voor heel veel dingen gebruiken, het is eigenlijk een bijzonder product. Als je zou bedenken dat de flesjes die we gebruiken allemaal glazen flesjes zijn, dan zouden we heel veel meer co2 uitstoten met al die vrachtwagens die die flesjes aan het rondbrengen zijn. Want plastic is veel lichter, en dat betekent minder co2.

Het probleem met plastic ontstaat als je het verbrandt of wanneer het in het milieu terechtkomt. Dat moeten we verminderen en daar zet dit Pact op in.

Het is heel erg mooi dat we de kansen benutten van de transitie waar we in zitten. Met de conferentie die we daar vandaag over hadden laten we zien dat het kan.’

Interview Van Veldhoven: van minuut 5.30 tot 17.50