21 maart 2023

Kunststof zorgt voor zoet water

BureauLeiding-lidbedrijf Pipelife Nederland is een van de deelnemers aan het project Zoetwaterboeren. Gedurende vier jaar doen bedrijven en kennispartijen onderzoek naar de effecten van een innovatief drainagesysteem, dat de agrariërs in ons land moet helpen om de jaarlijkse neerslag beter te managen. “Je hoort vaak dat we in Nederland een watertekort hebben, maar in theorie valt er tien keer de hoeveelheid neerslag die de agrariërs nodig hebben”, zegt product manager drainage Maurice Meester.

 

Door klimaatverandering kampt de agrarische sector meer dan ooit met periodes van droogte of juist langdurige neerslag. Daarnaast is de verzilting, ofwel het steeds zouter worden van de bodem in met name de kustgebieden een groot probleem. Tijdens het project ‘Zoetwaterboeren’ zoeken verschillende partijen waaronder de Wageningen Universiteit naar manieren om het water op het land te houden. Enerzijds om op elk willekeurig moment over genoeg water te kunnen beschikken, anderzijds om de verzilting tegen te gaan.

Het afgelopen jaar zijn volop testen gedaan en data verzameld uit een zogeheten peilgestuurd drainagesysteem. Dat systeem is in maart 2022 aangelegd onder het land van akkerbouwer Klaas Schenk in Anna Paulowna, een dorp in de kop van Noord-Holland. Het drainagesysteem bestaat uit zes kilometer aan pvc-buizen van Pipelife Nederland op een gebied ter grootte van acht hectare. “De bestaande drainageleidingen om normaal gesproken het water juist af te voeren, hebben we drie meter voor de sloot vrij gegraven”, legt Meester uit. “Daar hebben we haaks een hoofddrain op aangelegd die uitkomt op een put met overstort. Het water blijft zich in het land verzamelen, totdat de overstort wordt bereikt. Komt het over de rand, dan stroomt het alsnog de sloot in. Het voordeel van die aanpak is dat de agrariër kunstmatig het waterpeil in zijn land verhoogt. Het peil in de put is door de wet van de communicerende vaten immers ook het peil in het land. En omdat zoet water drijft op zout water wordt de verzilting letterlijk en figuurlijk de kop in gedrukt.”

Maurice Meester: “Het concept van waterwinning met buizen bestaat al dertig jaar, maar de productieverhogende factor is nooit scherp in kaart gebracht.

Actief water injecteren

Bovendien kan boer Klaas met een aanpassing van het systeem in droge periodes altijd over voldoende water beschikken. “De overstort willen we gaan koppelen aan het reservoir dat Klaas al op zijn land heeft. Daarnaast beschikt hij over een zoetwaterbron in een diepere aardlaag. Daarin kan hij het water straks actief gaan injecteren, zodat hij die bron in de droge zomermaanden kan leegzuigen om zijn land te irrigeren. Dat kan met druppelslangen, maar ook opnieuw met het systeem. Dan brengt hij het water in bij de put, zodat het peil in het land op hoogte blijft. Hij brengt het niveau vervolgens tot een paar centimeter onder de wortels, waardoor de gewassen het water vanzelf kunnen aantrekken.” In maart van dit jaar wordt de volgende proefopstelling aangelegd in een alternatieve vorm. De metingen bij de eerste opstelling zijn volgens Meester nu al positief. “De overstort richting de sloten was in de herfst en winter zeer groot. Dat overtollige water kan Klaas dus opvangen in de tweede bel. En we hebben ook gemeten dat het water in de sloten veel minder zout is. Bij normale drainage van het land richting de sloot werk je ook een opgaande beweging van het zout in de hand. Maar met de hoofddrain is er geen actieve stroming meer en wordt dat effect gestopt.”

Productieverhogende factor

Voor Pipelife Nederland als commerciële partij zijn straks vooral de data van de onderzoekers interessant. Hiermee kan hopelijk worden aangetoond dat het systeem ook voor andere agrariërs rendabel is. “De resultaten zijn goed, maar we willen ook graag weten wat precies de productieverhogende factor is. Als de agrariër weet hoeveel deze per hectare extra kan produceren, dan is de benodigde investering voor een peilgestuurd systeem te rechtvaardigen. Op dit moment is dat nog een onduidelijk gegeven, waardoor de drempel te hoog is. Het concept van waterwinning met buizen bestaat al dertig jaar, maar de productieverhogende factor is nooit scherp in kaart gebracht.” Meester ziet zelfs meer mogelijkheden. “De agrariër rijdt al op een trekker met GPS en het irrigatiesysteem weet precies hoe het water moet worden gedoseerd. Daar willen we met het drainagesysteem middels sensoren en software bij aansluiten, zodat het als een klimaatadaptief systeem kan functioneren. Het houdt dan zelf bij hoeveel neerslag er valt op basis van de gegevens van het KNMI. Komt er een pittige regenbui aan, dan verlaagt het systeem alvast het grondwaterpeil, zodat het land als een droge spons zoveel mogelijk van de bui kan afvangen.”

Aanleg van het peilgestuurd drainagesysteem in Anna Paulowna, maart 2022.

Zo kan gedurende het jaar het benodigde water op het land worden gehouden. “De agrariër is dus bezig om behalve aardappelen en gewassen ook zoet water te oogsten”, grapt Meester. Aan dat zoete water is bovendien geen gebrek. “Je hoort vaak dat we in Nederland een watertekort hebben. Als je kijkt naar de neerslag en de behoefte van de boeren in de zomer, valt er in theorie jaarlijks tien keer de hoeveelheid. Als we daarvan een tiende kunnen opvangen, dan heeft de landbouw ruim voldoende. Klaas zegt altijd: ik wil dat de agrariër ook veel meer een watermanager wordt. En ik denk dat hij daar gelijk in heeft.”

 

 

 

Lees ook

  • 15 november 2023

    Van huisvuil tot PET-tray

    Faerch is erin geslaagd om gebruikte PET-voedselverpakkingen terug te brengen tot grondstof voor nieuwe PET-voedselverpakkingen. ...

  • 21 september 2023

    Duurzaam en circulair rubber en kunststof bekroond!

    Met de Rethink Awards geven de NRK en Plastics Europe elke twee jaar het podium ...